Katowice: Sąsiedzkość i dobrostan psychiczny

Jesteśmy przekonani, że najbliższe otoczenie wpływa na dobrostan psychiczny. Może nam sprzyjać, dodawać otuchy, wyciszać lub inspirować, ciekawić, ale może też oddziaływać odwrotnie.

Akademia Sztuk Pięknych mieści się w centrum Katowic, jednocześnie znajdując się w oddaleniu od najważniejszych punktów urbanistycznie przynależnych do niego, takich jak: rynek, dworzec, czy urzędy. Od przystanków komunikacji miejskiej dzieli nas około 15 minutowy dystans. Nasze najbliższe sąsiedztwo to dwa szpitale oraz dwie inne uczelnie, szkoła, stacja Sanepidu, cmentarz żydowski, ogródki działkowe oraz Oddział Prewencji Policji. Okolica nie zachęca do tego, aby pozostać w niej dłużej niż tylko dla załatwienia spraw. To obszar niejednorodny i pozbawiony tożsamości. W starą tkankę miejską wpisuje się nowopowstająca zabudowa deweloperska. Na stosunkowo małym obszarze rysują się mocne kontrasty nowego i starego, niskiej i wysokiej jakości przestrzeni, stałych mieszkańców i pracowników instytucji, którzy przebywają tu czasowo, zabudowy mieszkalnej i instytucji, natężonego ruchu w trakcie dnia i popołudniowego spokoju.

Środowisko młodych dorosłych

Utrzymanie dobrostanu psychicznego to jedno z wyzwań cywilizacyjnych. Obserwujemy powszechną kruchość psychiczną, alienację i intensyfikację zakłóceń relacji społecznych. Niepokoi nas brak zaangażowania w sprawy wspólnoty oraz poczucie braku sensu/sprawczości, skupienie na realizacji swoich potrzeb kosztem dobra społecznego, zobojętnienie, osłabienie kreatywności. Pracując w środowisku młodych dorosłych, z niepokojem odnotowujemy wspomniane deficyty, co poparte jest również statystykami ogólnopolskimi. Jesteśmy przekonani, że najbliższe otoczenie wpływa na dobrostan psychiczny. Może nam sprzyjać, dodawać otuchy, wyciszać lub inspirować, ciekawić, ale może też oddziaływać odwrotnie. Interesuje nas dokonywanie zmian, małych ingerencji, które zachęcą do przebywania na zewnątrz, wywołają temat przestrzeni współdzielonych, będą kontestować indywidualizm i „zdalność”/bycie on-line na rzecz wspólnotowości i lokalności, spowodują współuczestnictwo i współodpowiedzialność, zaangażowanie, świadomość współistnienia z innymi i z przyrodą. Ta ostatnia jest dla nas kluczowym elementem przywracania równowagi ekosystemu, bioróżnorodności i dobrostanu mieszkańców i innych użytkowników wspomnianej przestrzeni.

Mapowanie wyzwań

Chcemy dokonać analiz naszego sąsiedztwa w obszarze dzielnicy, sprawdzić potencjały terenu i zieleni, aktywność grup społecznych, a także powody i dynamikę przebywania na tym obszarze. Zmapować sprzymierzeńców, partnerów i kooperantów i miejsca gdzie czujemy się dobrze. Zakładamy, że te działania podjęte w trosce o dobrostan psychiczny mogą nas doprowadzić do projektów i koncepcji „pobudzających”, ingerujących czy inspirujących oraz nakierowanych na budowanie relacji sąsiedzkich i międzygatunkowych. Trudno nam bowiem zaakceptować fakt, że ogromy potencjał kreatywny społeczności Akademii Sztuk Pięknych nie rezonuje na jej bliższe i dalsze otoczenie.

Projekt chcemy realizować wraz z osobami studiującymi, w kontakcie z naszymi sąsiadami i sąsiadkami oraz partnerami: Zielenią miejską, Metropolią GZM, osobami specjalizującymi się w dziedzinie urbanistyki, biologii, psychologii oraz aktywistami i aktywistkami społecznymi. Zakładamy, że zrealizowany i opisany proces mapowania wyzwań, oczekiwań i analiz obszaru ulicy Raciborskiej, może stać się instrukcja przeprowadzania mikro zmian w innych obszarach i przyczynić się do powstawania miejsc szczęśliwszych.

Skład zespołu:

Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach zespół w składzie: dr Szymon Kobylarz,  dr hab.
Justyna Kucharczyk, dr Justyna Mędrala, mgr Kinga Pawlik, dr Waldemar Węgrzyn, mgr Julianna Zych–Luty.
oraz 
prof. Irma Kozina – historyczka sztuki eksplorująca dziedzictwo materialne i tożsamość śląską
dr Paweł Szeibel – artysta chętnie działający w obszarze botanicznym i Dagmara Szmal absolwentki Wzornictwa ASP a także prawniczka – sekcja zielonych
Marta Jagoda-Błaszczyk i Oliwia Michniewska, absolwentki Wzornictwa ASP – sekcja sąsiedztwo
Pola Janiszewska, Zuzanna Sekta, Maria Jezierka, Denys Demchenko, Szymon Łabuś, Karolina Zielińska – Pracownia Projektowania Społecznego, Wzornictwo ASP – osoby badające stan zastany i potencjał, możliwości okolicy ul. Raciborskiej a także potrzeby mieszkańców i definiujące przestrzenie konfliktów w sąsiedztwie.
Osoby studiujące na Uniwersytecie Ekonomicznym i Akademii Sztuk Pięknych – nieocenione źródła informacji zwrotnej, niełatwej.

a także:
Lianne Mol, Yael Sherill – Curatorial Collective for Public Art, Berlin, trenerki wielozmysłowej percepcji
Łukasz Harat i i Witold Szwedkowski  –  aktywiści i badacze potencjału zielonej alternatywy
Joanna Erbel – socjolożka, aktywista miejska, działaczka i inspiratorka
Piotr Bujas – architekt i badacz i głos rozsądku,
Karina Leksy pedagożka skupiona na młodzieży oraz  aspektach społecznych i cyfrowych,  Uniwersytet Śląski
Matthiasa Einhoffa – opiekun i doradca